Так сказаw Заратустра (на белорусском языке) - Страница 49
Пакуль што толькi птушкi вышэй за яго. Калi ж ён навучыцца лётаць - бяда! Куды толькi не заляцiць драпежнасць ягоная!
23
Такiмi я хачу бачыць мужчыну i жанчыну: яго - здатным да вайны, яе раджаць дзяцей, але каб яны маглi танцаваць - i нагамi, i галавой.
Хай будзе прапашчы той дзень, калi мы хоць раз не танцуем! Хай назавецца ў нас хлуснёю любая iсцiна, якая без радаснага смеху!
24
Вы бераце шлюб: глядзiце ж, каб не зрабiўся ён вам турмою! Вы надта спяшаецеся, i вось вынiк гэтага - разрыў шлюбу!
Але гэта ўсё-такi лепш, чым схiляцца i хлусiць! Адна жанчына сказала мне: "Я парушыла шлюб, але да гэтага шлюб парушыў - мяне!"
Блага спараваныя, заўважаў я, сама помслiвыя: яны гатовыя помсцiць усяму беламу свету за тое, што ўжо не могуць разлучыцца.
Вось таму я i хачу, каб шчырыя гаварылi адно аднаму: "Мы любiмся; пабачым, цi любоўна паводзiмся! Iнакш зарука нашая - памылка.
Дайце нам часу i нядоўгага шлюбу, каб мы пабачылi, цi вартыя мы на вялiкi шлюб! Вялiкая рэч - быць заўсёды ўдваiх!"
Так я раю ўсiм шчырым; i чым была б мая любоў да Звышчалавека i да ўсяго, што наблiжаецца, калi б я гаварыў i раiў iнакш!
Расцi не толькi ўшыркi, але i ўгору - у гэтым, о братове мае, хай паможа вам сад шлюбу!
25
Глядзiце, хто зачарпнуў мудрасцi са старых крынiц, будзе шукаць новых крынiц i вытокаў будучынi.
О братове мае, скора ўзнiкнуць новыя народы, i зашумяць у новых глыбiнях новыя крынiцы.
Бо землятрус, якi засыпае шмат крынiц, i тады многiя смягнуць, - ён жа вызваляе схаваныя, патаемныя сiлы.
Землятрус адчыняе новыя крынiцы. Пры трасеннi народаў пачынаюць струменiць новыя крынiцы.
I хто крыкне тады: "Вось крынiца многiм сасмяглым, адно сэрца многiм ператомленым, адна воля многiм прыладам", - вакол таго збiраецца народ, iнакш кажучы - шмат выпрабоўцаў.
Хто можа загадваць i хто павiнен слухацца - вось што выпрабоўваецца тады! О, якiмi доўгiмi пашукамi, варажбою, парадамi, промахамi, доследамi i новымi спробамi выпрабоўваецца гэта!
Вось вучэнне маё: чалавечае грамадства - гэта спроба, гэта доўгае шуканне; яно шукае таго, хто загадвае!
- гэта спроба, братове мае! А нiякi не "дагавор"! Разбiце, разбiце мне гэтае слова, слова размяклых i распалавiненых сэрцаў!
26
О братове мае! Хто найбольш небяспечны будучынi чалавецтва? Цi ж бо не добрыя i праведныя!
- цi не тыя, што кажуць i чуюць у сэрцы сваiм: "Мы ўжо ведаем, у чым дабро i праведнасць, мы ўжо дасягнулi гэтага; гора тым, якiя ўсё яшчэ шукаюць!"
I якую шкоду нi чынiлi б лiхiя, шкода ад добрых - сама шкодная!
I як бы нi нашкодзiлi светапаклёпнiкi, шкода ад добрых - сама шкодная!
О братове мае, у сэрцы добрых i праведных зiрнуў калiсьцi той, хто сказаў: "Гэта - фарысеi". Але яго не зразумелi.
I не маглi зразумець яго менавiта добрыя i праведныя: бо iхнi дух паланёны iх чыстым сумленнем. Глупства добрых незвычайна разумнае.
Але вось праўда: добрыя мусяць быць фарысеямi, у iх няма выбару!
Добрыя мусяць укрыжоўваць таго, хто вынаходзiць сваю дабрачыннасць! Такая яна, праўда!
А другi, хто адкрыў iхнюю зямлю, - зямлю, сэрца i зямное царства праведнiкаў, быў той, што спытаўся: "Каго больш за ўсiх ненавiдзяць яны?"
Стваральнiк ненавiсны iм найбольш: той, хто разбiвае скрыжалi ўсiх каштоўнасцяў i нiшчыць старыя каштоўнасцi; яны называюць яго злачынцам.
А добрыя - яны не могуць ствараць: яны заўсёды - пачатак канца:
- яны крыжуюць таго, хто пiша новыя каштоўнасцi на новых скрыжалях, яны прыносяць сабе ў ахвяру будучыню - яны крыжуюць усю чалавечую будучыню!
Гэтыя добрыя - яны заўсёды былi пачаткам канца.
27
О братове мае, цi зразумелi вы i гэтае слова? I тое, што казаў я калiсьцi пра "апошняга чалавека"?..
У кiм найбольшая небяспека будучаму чалавецтву? Цi ж бо не ў добрых i праведных?
Разбiце, разбiце мне добрых i праведных! О братове мае, цi зразумелi вы i гэтае слова?
28
Вы ўцякаеце ад мяне? Вы напалохалiся? Вы дрыжыце ад маёй казанi?
О братове мае, калi я сказаў вам разбiць скрыжалi добрых i праведных, тады ўпершыню я пусцiў чалавека плысцi ў адкрытае мора.
I толькi цяпер iм авалодвае вялiкi страх i абачлiвасць, вялiкая нядужасць i агiда, вялiкая марская хвароба.
Уяўныя берагi i прывiдную бяспеку завялi ў вас добрыя; у падмане гэтых добрых былi вы народжаныя i спавiтыя падманам. Усё, да самых асноў перакручана i перахлушана добрымi.
А той, хто адкрыў зямлю, што называецца "чалавек", той адкрыў i другую "чалавечую будучыню". Ад сёння вы павiнны зрабiцца маракамi, адважнымi i настойлiвымi!
Прыспела ўжо вам хадзiць у рост, братове мае, вучыцеся гэтаму! Многiя маюць патрэбу ў вас, каб, гледзячы на вас, выпрастацца i ўзбадзёрыцца.
Мора бушуе: усё - у моры. Ну што ж! Наперад, верныя марскiя сэрцы!
Што нам тая бацькаўшчына! Туды iмкне карабель, дзе зямля нашых дзяцей! Туды, удалеч, iмклiвей за буру марскую памыкаецца вялiкая наша жаданне!
29
"Чаму ты такi цвёрды? - спытаўся аднаго разу кухонны вугаль у алмаза. - Цi ж мы не блiзкiя сваякi?"
"Чаму вы такiя мяккiя?" - так пытаюся я, о братове мае: цi ж вы не браты мне?
Чаму вы такiя мяккiя, слабыя i дагодлiвыя? Чаму так многа адмаўлення i ўмаўлення ў вашым сэрцы? I чаму так мала лёсу ў вашым позiрку?
I калi вы не хочаце быць лёсам i няўмольнасцю, хiба зможаце вы са мною перамагаць?
I калi цвёрдасць ваша не хоча ззяць, рэзаць i расцiнаць, хiба зможаце вы са мною ствараць?
Бо стваральнiкi - цвёрдыя. I вам павiнна быць шчасце адбiць руку сваю на тысячагоддзях, як на воску...
- шчасце - быццам на медзi, адбiць пiсьмён на волi тысячагоддзяў, на волi, якая цвярдзейшая i высакароднейшая за медзь. Сама высакароднае найцвярдзейшае.
О братове мае, гэтую новую скрыжаль я мацую над вамi: цвярдзейце!
30
О ты, мая воля! Ты, паваротнiца ўсiх нягодаў, ты, мая неабходнасць! Асланi мяне ад малых перамог! Ты, воля душы маёй, якую я называю лёсам! Ты, Ува-Мне! Нада-Мною! Асланi i ахавай мяне дзеля аднаго вялiкага лёсу!
I апошнюю сваю велiч, о воля мая, захавай на апошняе змаганне, каб быць табе няўмольнай у перамозе сваёй! О, хто не быў пераможану ўласнай сваёй перамогай!
О, чый позiрк не цямнеў у гэтым п'янючым сутоннi! О, у каго з пераможцаў ногi не падгiналiся i не развучвалiся стаяць!