Вайна сусветаў (на белорусском языке) - Страница 21

Прама пад сабою паветраплавальнiк убачыў бы сетку доўгiх шырокiх вулiцаў, дамы, цэрквы, плошчы, скрыжаваннi, сады, ужо бязлюдныя, распасцёртыя, нiбы вялiзная карта, запэцканая ў той частцы, дзе абазначаны паўднёвыя раёны горада. Над Iлiнгам, Рычмандам, Уiмблдонам быццам якоесьцi злавеснае пяро накапала чарнiльныя кляксы. Няспынна, нястрымна кожная клякса пашыралася i расцякалася, распаўзаючыся ва ўсе бакi i хутка перавальваючыся цераз узгоркi ў якi-небудзь адкрыты роў, - так расплываецца чарнiльная пляма на прамакальнай паперы.

Далей, за блакiтнымi ўзгоркамi, што падымаюцца на поўдзень ад ракi, расхаджвалi марсiяне ў сваёй зiхатлiвай бранi, спакойна i метадычна выпускаючы ў той або iншы раён ядавiтае воблака газу; затым яны рассейвалi газ струменямi пары i няспешна займалi заваёваную тэрыторыю. Яны, магчыма, не iмкнулiся ўсё вынiшчыць, хацелi толькi выклiкаць поўную дэмаралiзацыю i, такiм чынам, зламаць усякае супрацiўленне. Яны ўзрывалi парахавыя склады, пераразалi тэлеграфныя правады i псавалi ў розных месцах чыгуначнае палатно. Яны як бы падразалi чалавецтву падкаленную жылу. Вiдаць, яны не спяшалiся пашырыць зону сваiх дзеянняў i ў гэты дзень не пайшлi далей цэнтра Лондана. Магчыма, што значная колькасць лонданскiх жыхароў заставалася ў сваiх дамах у панядзелак ранiцою. Дакладна вядома, што многiя з iх былi задушаны чорным газам.

Да палудня лонданскi Пул меў дзiвоснае вiдовiшча. Параходы i другiя судны яшчэ стаялi там, i за пераезд прапаноўвалiся вялiкiя грошы. Кажуць, што многiя кiдалiся ў ваду да суднаў, iх адштурхоўвалi бусакамi, i яны танулi. Каля гадзiны дня пад аркамi моста Блэкфваер паказалiся тонкiя струменьчыкi чорнага газу. У той жа момант увесь Пул ператварыўся ў арэну страшэннага перапалоху, барацьбы i звалкi; мноства лодак i катэраў стоўпiлася ў паўначнай арцы Моста Таўэр, i матросы i грузчыкi адчайна адбiвалiся ад натоўпу, якi напiраў з берага. Некаторыя нават спускалiся ўнiз па апорах маставых...

Калi праз гадзiну за Вестмiнстэрам паявiўся першы марсiянiн i накiраваўся ўнiз па рэчцы, за Лаймхаўзам плавалi толькi абломкi.

Я ўжо ўспамiнаў пра пяты цылiндр. Шосты ўпаў каля Ўiмблдона. Брат, ахоўваючы сваiх спадарожнiц, якiя спалi ў калясцы на лузе, бачыў зялёную ўспышку агню далёка за пагоркамi. У аўторак, усё яшчэ спадзеючыся выехаць морам, яны прадаўжалi прабiрацца з натоўпам бежанцаў да Колчэстара. Чуткi пра тое, што марсiяне ўжо захапiлi Лондан, пацвердзiлiся. Iх заўважылi каля Хайгента i нават каля Нiсдона. Мой брат убачыў iх толькi на наступны дзень.

Неўзабаве натоўп бежанцаў выгаладаўся, патрэбны былi харчы. Галодныя людзi не цырымонiлiся з чужой маёмасцю. Фермеры вымушаны былi са зброяй у руках абараняць свае жывёльныя двары, гумны i яшчэ не сабраны з палёў ураджай. Некаторыя бежанцы, як i мой брат, павярнулi на ўсход. Былi сярод iх такiя смельчакi, якiя ў пошуку харчу вярталiся назад у бок Лондана. Гэта былi галоўным чынам жыхары паўночных прадмесцяў, якiя ведалi пра чорны газ толькi па чутках. Гаварылi, што каля паловы членаў урада сабралася ў Бiрмiнгеме i што вялiкая колькасць выбуховых рэчываў была падрыхтавана для закладкi аўтаматычных мiн графства Мiдлена.

Брат чуў таксама, што мiдленская чыгуначная кампанiя аднавiла, выправiла пашкоджаннi, прычыненыя ў першы дзень панiкi, i цягнiкi зноў iдуць на поўнач ад Сент-Олбенса, каб паменшыць наплыў бежанцаў у вакольныя графствы. У Чыпiнг-Онгары вiсела аб'ява, што ў паўночных гарадах ёсць вялiкiя запасы мукi i што ў блiжэйшыя суткi хлеб будзе размеркаваны памiж галадаючымi. Але гэта паведамленне вымусiла брата памяняць свой план: яны ўвесь дзень рухалiся на ўсход i нiдзе не бачылi абяцанай раздачы хлеба. Ды i нiхто гэтага не бачыў. Гэтай ноччу на Прымроз-Хiле ўпаў сёмы цылiндр. Ён упаў у час дзяжурства мiс Элфiнстон. Яна дзяжурыла ноччу папераменна з братам i бачыла, як цылiндр падаў.

У сераду, пасля начлегу ў пшанiчным полi, трое бежанцаў дасягнулi Чэлмсфарда, дзе некалькi жыхароў, якiя назвалiся камiтэтам грамадскага харчавання, адабралi ў iх понi i не выдалi нiчога ўзамен, але паабяцалi даць долю пры раздзеле понi на другi дзень. Па чутках, марсiяне былi ўжо каля Эпiнга; гаварылi, што парахавыя заводы ва Ўолтхем-Эбi разбурылiся пры няўдалай спробе ўзарваць аднаго з марсiянаў.

На царкоўных званiцах былi ўстаноўлены вартавыя пасты. Брат, на шчасце, як выяснiлася пазней, вырашыў iсцi пешшу да мора, не чакаючы выдачы харчовых прыпасаў, хоць усе трое былi вельмi галодныя. Апоўднi яны прайшлi цераз Цiлiнгхем, якi здаваўся вымерлым; толькi некалькi марадзёраў мышкавалi па дамах у пошуку яды. За Цiлiнгхемам яны раптам убачылi мора i вялiзнае скопiшча ўсялякiх суднаў на рэйдзе.

Баючыся падымацца ўверх па Тэмзе, маракi накiроўвалiся да берагоў Эсекса - к Гарвiчу, Уолтану i Клэктану, а потым к Фаўлнесу i Шубэры, дзе забiралi на борт пасажыраў. Судны стаялi ў вялiкiм серпападобным залiве, берагi якога гублялiся ў тумане каля Нэйза. Каля самага берага стаялi невялiкiя рыбацкiя шхуны: англiйскiя, шатландскiя, французскiя, галандскiя i шведскiя; паравыя катэры з Тэмзы, яхты, маторныя лодкi; далей вiднелiся больш буйныя судны - вугальшчыкi, грузавыя параходы, пасажырскiя, нафтаналiўныя акiянскiя параходы, стары белы транспарт, прыгожыя, шэрыя з белым, параходы, курсiруючыя памiж Саўгемптанам i Гамбургам. На працягу ўсяго берага да Блэкуотэра тоўпiлiся лодкi - лодачнiкi вялi гандаль з пасажырамi; i так амаль да самага Молдана.

Мiлi за дзве ад берага стаяла бранiраванае судна, амаль поўнасцю пагружанае ў ваду, як падалося брату. Гэта быў мiнаносец "Грамавержац". Iншых ваенных суднаў паблiзу не было, але ўдалечынi, управа, над спакойнай паверхняю мора - у гэты дзень быў мёртвы штыль - змяiўся чорны дымок; гэта браняносцы ламаншскай экскадры, выцягнуўшыся ў доўгую лiнiю супраць вусця Тэмзы, стаялi, падрыхтаваўшыся да бою, i зорка назiралi за пераможным шэсцем марсiянаў, не могучы, аднак, iм перашкодзiць.

Убачыўшы такiм мора, мiс Элфiнстон напалохалася, хоць залоўка i старалася яе падбадзёрыць. Яна нiколi не выязджала з Англii, яна хутчэй пагодзiцца памерцi, чым выехаць на чужбiну. Бядняжка, здаецца, думала, што французы не лепшыя за марсiянаў. У час двухдзённага падарожжа яна часта нервавалася i плакала. Яна хацела вярнуцца ў Стэнмар. Магчыма, у Стэнмары спакойна iх чакае Джордж...

З цяжкасцю ўдалося яе ўгаварыць спусцiцца да берага, дзе брату пашанцавала ўгаварыць некалькiх матросаў на калёсным параходзе з Тэмзы. Яны выслалi лодку i пагадзiлiся на трыццаць шэсць фунтаў за траiх. Параход iшоў, паводле iх слоў, у Остэндзе.

Было ўжо каля дзвюх гадзiн, калi брат i яго спадарожнiцы, заплацiўшы за свае месцы, узышлi на параход. Тут можна было набыць ежу, хоць i па вельмi вялiкай цане; яны вырашылi паабедаць i размясцiцца на носе.

На борт ужо ступiла каля сарака чалавек; многiя ўжо патрацiлi свае апошнiя грошы, каб атрымаць месца; але капiтан стаяў каля Блэкуотэра да пяцi гадзiн, набiраючы новых пасажыраў, пакуль уся палуба не напоўнiлася народам. Ён, магчыма, застаўся б i надалей, каб на поўднi не пачалася кананада. Як бы ў адказ з мiнаносца раздаўся выстрал з невялiкай пушкi i ўзвiлiся сiгнальныя сцяжкi. Клубы дыму вырвалiся з яго труб.

Некаторыя пасажыры запэўнiвалi, што стралянiна даносiцца з Шубэрынеса, пакуль не стала ясна, што кананада наблiжаецца. Далёка на паўднёвым усходзе ў моры паказалiся мачты трох браняносцаў, ахiнутых чорным дымам. Але братаву ўвагу адцягнула аддаленая стральба гармат на поўднi. Яму падалося, што ён убачыў у тумане рухомы слуп дыму.

Параходзiк закруцiў калёсамi i рушыў на ўсход ад доўгай выгнутай лiнii суднаў. Нiзкi бераг Эсекса ўжо апрануўся блакiтнаватаю дымнаю павалокаю, калi паявiўся марсiянiн. Маленькi, ледзь прыкметны на такой адлегласцi, ён наблiжаўся глеiстым берагам з боку Фаўлнеса. Напалоханы капiтан пачаў гучна лаяцца, папракаючы самога сябе за затрымку, i лопасцi калёсаў, здавалася, заразiлiся яго спалохам. Усе пасажыры стаялi каля поручняў i глядзелi на марсiянiна, якi ўзвышаўся над дрэвамi i званiцамi на беразе i рухаўся так, быццам парадыраваў чалавечую паходку.