Эгаiзм (на белорусском языке) - Страница 2
Справа тут да сьмешнага празаiчная - я ня веру ў Яго iснаваньне. Я не магу даць веры iснаваньню Бога, якога здолеў перамагчы эгаiзм чалавека. Калi ня Бог, а чалавек найвялiкшая каштоўнасьць, калi семдзесят кiло гуманiстычна заклапочанай арганiкi крочыць наперадзе, а духоўная iдэя валачэцца ў яе за сьпiнай, як цень на зыходзе дня, то мяне немагчыма пераканаць, што гэты даўжэзны цень ёсьць прычынай мяне, а не наадварот. Ён мяне толькi палохае, калi я часам азiраюся. I яшчэ. Бачыце, я безумоўна i адразу паверыў бы ў iснаваньне трансцэндэнтнага Бога, каб ён намаляваў хаця б адну карцiну, зрабiў скульптуру, якi храм альбо вежу. Мне незразумела, як Творца з такiмi эстэтычнымi здольнасьцямi, з такiм пачуцьцём гармонii i пэрспэктывы змог утрымацца i не паспрабаваць сябе ў дойлiдзтве, жывапiсе, паэзii?
Этнас творыць несупынна. Творчасьць - перадумова яго iснаваньня. Этнас форма, вашчына, у якую кожны з нас дадае кроплю свайго жыцьця як творчага акту.
Ува ўсёй неверагодна складанай (i абсалютна нераспрацаванай) сыстэме ўзаемадачыненьняў памiж Я i Этнасам (для беларусаў да таго ж заблытанай амаль фатальна) найперш мяне цешыць магчымасьць быць далучаным да духоўнай iдэi, у сьвятле якой мой эгаiзм у фанабэрыстых строях найвялiкшай каштоўнасьцi робiцца да сьмешнага мiзэрным, дробненькiм i ўвогуле чэзьне. Бо гэтаксама як трансцэндэнтнаму Богу, я не магу даць веры гуманiзму, з-пад квятаста размаляванай маскi якога выглядае бляклая пыса панылай экзiстэнцыi.
Экзiстэнцыялiзм (сьветапогляд, фiлязофiя, мастацтва) - гэта жах сямiдзесяцi кiло жывога рэчыва перад сваёй бессэнсоўнасьцю. Вылучаны з агульнага кантэксту этнасу, завершаны, сам-насам чалавек - безумоўна абсурд. Ён мае сутнасьць, але пазбаўлены сэнсу. Шматлiкiя спробы на падставе сутнасьцi чалавека вызначыць ягоны сэнс ня могуць весьцi да посьпеху, бо няможна знайсьцi тое, чаго няма.
Папярэднiя экзiстэнцыялiзму фiлязофii, за выняткам этыкi, не зьвярталi ўвагу на асобу, бо выразна ўсьведамлялi яе ў субстанцыi iснага.
Сам-насам я - нiхто, адно вось гэтая панылая пыса, засяроджаная на двух-трох эгаiстычных хаценьнях, а з этнасам у сэрцы я - ягонае сэрца, якое б'ецца ўва мне. Я - жывое сэрца мiту, якi стварыў мяне, i нiякай каштоўнасьцi ўва мне няма i не магло быць, каб празь мяне не працякала плынь вечнасьцi майго этнасу.
Зрэшты, гэта - патэтыка, спроба вымавiць невымоўнае, падтэкст. I ня варта засяроджвацца на марнай справе. У зьвязку з развагамi пра эгаiзм i этнас мяне цiкавiць зусiм iншае. Этнас - вынiк зьбегу гiстарычных акалiчнасьцяў цi непазьбежнасьць, прадумоўленая нейкiм сэнсам? Гэта важна. Бо ў першым выпадку ён мог i ня быць, на ягоным мейсцы магло быць нешта iншае. У другiм ён, акрамя сэнсу самадастатковасьцi, мае яшчэ нешта, i тады ў Этнаса зьяўляецца пазагiстарычная iдэя. А ў мяне - магчымасьць пазьбегнуць рыторыкi, калi я кажу: мой бог - мой Этнас.