Дзiкi сабака дзiнга, альбо аповесць пра першае каханне - Страница 26

Чырвонаармейцы цесным колам акружылi дзяцей i палкоўнiка, i ўвесь натоўп рушыў па завiрусе назад.

А з крэпасцi пачуўся яшчэ адзiн стрэл.

XVI

Даўным-даўно мiнуўся той дзень, калi Таня так смела бiлася з буранам i з воблакамi халоднай завеi за сваю жывую душу, якую ўрэшце без усякай дарогi знайшоў бацька i сагрэў сваiмi рукамi.

Вецер ураннi павярнуў i спынiўся надоўга. Цiха стала на рацэ, i над гарамi было цiха - над усiм Танiным светам. Вецер садзьмуў з кедраў i елак снег: лясы сцямнелi. I позiрк Танi, упiраючыся ў iх, спакойна стаяў на адным месцы, не шукаючы нiчога iншага.

Коля толькi злёгку абмарозiў вушы.

Таня з Фiлькам кожны дзень наведвалi яго ў доме бацькi, часта застаючыся абедаць.

Але гадзiна абеду не здавалася Танi такой цяжкай, як раней. Хаця i не так старанна частаваў яе пiрагамi з чаромхай бацька, не так моцна цалавала на парозе яе Надзея Пятроўна, а ўсё-такi бацькаў хлеб, якi Таня спрабавала на язык i так i гэтак, здаваўся ёй цяпер другiм. Кожны кавалак быў ёй салодкi.

I скураны рэмень бацькi, што валяўся заўсёды на канапе, здаваўся ёй таксама iншым.

Яна часта надзявала яго на сябе.

I так добра Танi яшчэ не было нiколi.

Але не вечна цягнулiся вакацыi. Скончылiся i яны. Вось ужо некалькi дзён, як хадзiла Таня ў школу.

Яна насiла кнiгi без раменьчыка i сумкi. I заўсёды, перад тым як распрануць кажушок, кiдала iх у раздзявальнi на падлюстэрнiку. Сёння яна зрабiла гэтак жа.

Яна кiнула кнiгi i, зняўшы кажушок толькi з аднаго пляча, зазiрнула ў люстра, хаця заўсёды пазбягала глядзецца ў яго, таму што гэта было тое самае люстра, якое калiсьцi так жорстка пакарала яе.

Але цяпер, пазiраючы ў люстра, яна накiравала позiрк не на свой твар i не на свае вочы, у глыбiнi якiх па-ранейшаму хадзiлi лёгкiя ценi, а на iншае вiдовiшча, што як быццам не мела да яе нiякiх адносiн.

Яна ўбачыла натоўп дзяцей, што стаяў паўкругам насупраць. Усе яны стаялi да люстра спiной, а галовы iх былi паднятыя ўгору. Яны чыталi газету, якая вiсела пад жалезнай сеткай на сцяне.

I Жэня, што стаяла блiжэй за iншых да сцяны, сказала:

- За такiя справы яе трэба было б выключыць з атрада.

- Выкiнуць проста вон, - сказаў тоўсты хлопчык, якi паступiў у школу разам з Колем.

Не разумеючы, да каго маглi адносiцца гэтыя словы, Таня не спяшалася падысцi.

Але, адвёўшы вочы ад люстра, яна падышла да натоўпу. Газету яна пазнала. Гэта была раённая газета, якую выпiсваў атрад.

Яна запытала:

- Што тут робiцца?

Пачуўшы яе голас, дзецi павярнулiся да яе i зноў адвярнулiся i знiклi раптам усе як адзiн.

Таня прывыкла адчуваць заўжды побач з сабой сяброў, бачыць iх твары i, пабачыўшы iх спiны, была вельмi здзiўлена.

- Што гэта значыць? - усклiкнула яна.

Ёй нiхто не адказаў.

Тады яна падняла руку да жалезнай сеткi, замкнутай на замок, i прачытала.

"Школьныя справы.

У школе нумар два чыняцца страшэнныя агiднасцi. Вучанiца сёмага класа Таня Сабанеева ў буран павезла катацца на сабаках вучня таго ж класа Колю Сабанеева. Хлопчык пасля таго праляжаў у ложку ўсе вакацыi. А вучань таго ж класа Белалюбскi, якi прыбег у крэпасць паведамiць пра гэта бацьку Колi, адмарозiў сабе палец. Дзяцей выратавалi нашы слаўныя пагранiчнiкi. Але пра што думаюць настаўнiкi i пiянерарганiзацыя, дапускаючы ў школьным асяроддзi падобныя задумы, небяспечныя для жыцця?"

- Што гэта значыць? - паўтарыла Таня цiха, азiрнуўшыся вакол i не ўбачыўшы каля сябе нiкога, апроч Фiлькi.

Ён стаяў прама.

I Таня зразумела, што гэта значыць. Яна зразумела, што халодныя вятры дуюць не толькi з аднаго боку, але i з другога, блукаюць не толькi па рацэ, але пранiкаюць i скрозь тоўстыя сцены, нават у цёплым доме даганяюць яны чалавека i збiваюць яго iмгненна з ног.

Яна апусцiла рукi. Кажушок споўз з яе пляча i ўпаў на падлогу. Яна не падняла яго.

- Але ж гэта ўсё няпраўда, Фiлька, - сказала яна шэптам.

- Вядома, няпраўда, - таксама шэптам адказаў ён ёй i паказаў свой палец, абматаны доўгiм бiнтам. - Мне зусiм не балiць. Што яны выдумляюць, не ведаю. Але ты паслухай мяне, паслухай, Таня.

А Таня глытала паветра, якое здалося ёй яшчэ больш колкiм, чым тады на рацэ. Вушы яе нiчога не чулi, вочы не бачылi. Яна сказала:

- Што са мной будзе цяпер?

I, схапiўшыся за галаву, кiнулася ўбок, iмкнучыся, як заўсёды, моцным рухам супакоiць сябе як-небудзь i знайсцi якое-небудзь рашэнне.

Шырока iдучы, як ходзяць у сне, яна iшла па калiдоры, стукаючыся плячом аб сцяну, натыкаючыся на малых, якiя з вiскам кiдалiся ад яе. За вуглом яна абышла старэнькага, якi замахаў на яе ўказкай. Яна нават не пакланiлася яму, хаця гэта быў дырэктар. Стары з глыбокай роспаччу пакiваў ёй услед галавой i паглядзеў на настаўнiка гiсторыi Арыстарха Арыстархавiча Арыстархава, якi дзяжурыў у гэты дзень у калiдоры.

- Гэта яна, - сказаў Арыстарх Арыстархавiч Арыстархаў, - i я зусiм не шкадую, што паведамiў пра гэты выпадак у газету.

А Таня ўсё iшла па калiдоры. I ў роўным шуме мноства дзiцячых галасоў, у якiм знiкаў кожны гук, кiпела i калацiлася яе сэрца. Але што рабiць? Усё стала ўпоперак яе дарогi.

"А сябры? Дзе яны?" - думала Таня, хаця пайшла ад iх сама i зараз нiяк не магла iх убачыць.

XVII

Нiхто лепш за Фiльку не ведаў, цi была ў яго сэрцы хоць якая-небудзь iншая думка, чым памагчы Танi як мага хутчэй. А ўсё ж ён не быў задаволены нi сваiмi ўласнымi паводзiнамi, нi паводзiнамi сяброў у гэты дзень.

У першы момант ён быў кiнуўся следам за Таняй па калiдоры, але ўбачыўшы за вуглом Арыстарха Арыстархавiча Арыстархава, яго плечы, паднятыя занадта высока, яго раўнадушныя акуляры, якiя займалi там многа прасторы, што, здавалася, нiкому не заставалася месца на свеце, Фiлька спынiўся мiжволi i рашыў павярнуць назад.

Але i ў раздзявальнi ён не пабачыў нiчога добрага. У цемры памiж вешалкамi ля газеты ўсё яшчэ тоўпiлiся дзецi. Кнiгi Танi былi скiнуты з падлюстэрнiка на падлогу. I тут жа на падлозе ляжаў кажушок, якi падараваў ёй нядаўна бацька. Па iм хадзiлi. I нiхто не звяртаў увагi на сукно i бiсер, якiмi ён быў абшыты, на выпушку з барсучынай футры, што ззяла пад нагамi, як шоўк.

Засвоiўшы сабе дзiўную звычку час ад часу раздумваць, Фiлька падумаў, што, калi б старажытныя воiны - i не старажытныя, а iншыя, якiх ён бачыць сёння пад суконнымi шаломамi з чырвонай зоркай, - не дапамагалi адзiн аднаму ў паходзе, то як бы яны маглi перамагаць? Што, калi б сябар успамiнаў пра сябра толькi тады, калi бачыць яго, i забываўся б на яго, калi той пайшоў у дарогу, то як бы ён мог калi-небудзь вярнуцца назад? Што, калi б паляўнiчы, згубiўшы свой нож на сцежцы, не мог папытаць пра яго сустрэчнага, то як бы ён мог засынаць спакойна, заўсёды адзiнокi, ля вогнiшча?